KOSTBARE LESSEN IN KENIA

Toen Rianka met een groep studenten naar Kenia ging, was ze goed voorbereid. De malariatabletten waren besteld, ze had lessen over ontwikkelingssamenwerking gevolgd en het paspoort was binnen. Maar juist de onverwachte dingen die er tijdens de reis gebeurden, zette haar aan het nadenken.

Hoe kwam je erbij om naar Afrika te gaan?

,,Op dit moment zit ik in het derde jaar van de opleiding HBO Verpleegkunde, waarin we een half jaar ook één of meerdere minors konden volgen om onze visies te verbreden en kennis te vergroten. Toen bekend werd dat je ook de minor ‘Ontwikkelingssamenwerking’ kon volgen, had deze direct mijn voorkeur. In deze minor zouden we namelijk bekijken wat (duurzame) ontwikkelingssamenwerking nu inhoudt, of dit nog wel nodig is en wat de voor- en nadelen zijn van het bieden van ontwikkelingshulp. Het leek me al een langere tijd mooi om in de toekomst iets te kunnen betekenen op het gebied van ontwikkelingssamenwerking, alleen wist ik best weinig van dit onderwerp af. En was ontwikkelingswerk wel echt iets voor mij? Daarom leek het volgen van deze minor mij een mooie kans om theorie en praktijk te combineren, aangezien je ook twee weken lang naar Kenia gaat om verschillende ontwikkelingsprojecten te bezoeken en soms ook zelf aan de slag te gaan. Samen met een vriendin heb ik me toen voor deze minor ingeschreven!”

Met wie ben je gegaan en hoe lang ben je er heen geweest?

,,De minor heb ik gevolgd met ongeveer 20 andere studenten van diverse studierichtingen. Van studenten Verpleegkunde en Communicatie tot studenten Bedrijfskunde/HRM of Social Work etc.  Samen met deze groep, twee docenten van de minor en iemand van de organisatie World Servants zijn we van 5 tot en met 18 januari naar Kenia geweest.”

Wat was ervoor nodig om de reis te realiseren?

,,Voorafgaand aan de reis hebben we ons ongeveer zes weken verdiept in de theorie van (duurzame) ontwikkelingssamenwerking, dit was door middel van opdrachten, colleges en gastsprekers. Hierdoor kregen we een beter beeld van wat ons in Kenia te wachten stond en hoe je het begrip (duurzame) ontwikkelingssamenwerking nu moet zien.”

,,Daarnaast moet je natuurlijk wat praktische zaken regelen zoals een visum aanvragen, een geldig paspoort hebben, de juiste vaccinaties (tegen Hepatitis A & B, Gele koorts en DTP (Difterie/Tetanus/Polio)) halen bij de GGD en niet te vergeten de malariatabletten aanvragen, aangezien malaria daar een veelvoorkomend probleem is. “

Welke momenten zijn je het meeste bij gebleven?

,,Oeps, dit is een lastige vraag om kort te houden! Een paar momenten springen er wel echt uit! We kwamen zaterdagavond laat aan in Kenia en hierna werden we de volgende ochtend alweer vroeg verwacht in de Redeemed Gospel Church in Mathare Slum (sloppenwijk) waar we de kerkdienst zouden bijwonen. Hier werden we direct met alle gastvrijheid en liefde ontvangen! Als je dan de blijheid en vreugde ziet die er heerst bij de mensen daar, dat ze even al hun zorgen en verdriet ‘achter zich kunnen laten’. En dat cultuurverschillen op zo’n moment ook wegvallen en het geloof in God je samenbrengt, dan is dat echt een prachtig moment! Deze mensen halen zoveel kracht uit hun geloof en hebben zoveel vertrouwen in Gods werk, dat je soms echt even beschamend naar jezelf moet kijken!”

,,Tegelijkertijd is het ook echt ontzettend heftig om rond te lopen in de slum en alle armoede en problematiek daar te zien. Mensen hebben soms letterlijk geen cent om van rond te kunnen komen, hebben geen sanitaire voorzieningen of schoon drinkwater en leven in kleine krotjes waar je in Nederland je vee nog niet in zou zetten! Dat is dan zo’n schril contrast met onze westerse welvaart!”

,,Opeens stonden we op een Keniaanse bruiloft, waar we uitgenodigd werden om mee te dansen met het bruidspaar”

,,Ook het weekend in een Keniaans gastgezin is een ervaring die ik niet snel zal vergeten! Je belandt dan echt midden in de Keniaanse cultuur en bent even helemaal op jezelf aangewezen. Helemaal toen wij op zaterdag als enige twee blanken (mzugu) op een Keniaanse bruiloft verwacht werden met ons gastgezin en door alle gasten werden aangestaard. Hierbij werden we ook nog eens opeens de groep in getrokken door de andere gasten, om mee te dansen met het bruidspaar. Ja, dan voel je je wel even staan haha.”

,,Als blank persoon rondlopen in een Afrikaans land blijft sowieso een hele vreemde ervaring op zich, mensen die je aanstaren, je aan willen raken, willen voelen of die blanke huid wel echt is, is iets wat je daar blijft overkomen!”

Wat is het grootste verschil in de cultuur hier en daar?

,,Wat ik zie als het grootste cultuurverschil vergeleken met Nederland, is allereerst de gastvrijheid. Je bent als gast altijd welkom en hebt echt een ‘ereplaats’. Voor ons werd echt letterlijk alles uit de kast getrokken tijdens de maaltijden en projectbezoeken, ook al leefden ze soms zelf in de armste omstandigheden! Daarnaast is het ook een hele krachtige cultuur, mensen proberen altijd het beste te maken van hun omstandigheden en gaan niet snel bij de pakken neerzitten. Qua communicatie is er ook wel een belangrijk verschil. Wij als Nederlanders zijn natuurlijk ontzettend direct. Dit kun je in een land als Kenia echt niet maken. Hoe je ook communiceert, je groet elkaar altijd eerst vriendelijk, vraagt hoe het gaat, houdt even een kort babbeltje en pas daarna ga je naar het punt waar het eigenlijk om draait. Ook al kost dit soms wel een half uur of langer extra de tijd. Het is namelijk een grote belediging als je dit niet doet!”

Was er een moment dat je het liefste naar huis wilde gaan en zo ja, welk moment was dat?

,,Er was niet een moment dat ik het liefst terug wilde naar huis, maar wel een moment waarop ik extra besefte hoe dankbaar ik ben om te leven in een land als Nederland! Tijdens de reis is op de dinsdag een aanslag gepleegd in de hoofdstad Nairobi, waarbij meerdere doden zijn gevallen. Deze aanslag vond plaats op korte afstand van ons verblijf in de stad. De laatste grote aanslag was in 2013 geweest en was dus alweer even geleden. Op het moment dat de aanslag gepleegd werd, bevonden we ons gelukkig veilig in een dorpje op zo’n 150 km afstand van Nairobi, waar we die nacht ook zouden overnachten, voor we de volgende dag weer terug zouden gaan naar ons verblijf in Nairobi. Maar zo’n moment zet je wel even stil! Het is echt wel een wonder van God te noemen dat wij op dat moment niet in Nairobi aanwezig waren met onze groep. Je bent op zo’n moment wel ver bij familie en vrienden vandaan, maar kunt op zo’n moment niet heel veel anders dan rustig blijven en de raad van de ambassade opvolgen. De reis was toen al bijna ten einde, dus nadat de ambassade ons adviseerde om een nacht extra in Narok te overnachten i.v.m. de onrust en onveiligheid in Nairobi, konden we donderdag gelukkig volgens planning onze terugvlucht nemen. Deze gebeurtenis heeft mij zeker laten zien wat een voorrecht het is om te leven in een land als Nederland, waar je omgeving toch veiliger aanvoelt en hier minder op hoeft te letten. Dit is in een land als Kenia toch wel heel anders. Al kan een aanslag natuurlijk altijd en overal plaatsvinden!”

Wat heb je geleerd van deze minor en de reis naar Kenia?

,,Wat ik vooral heb geleerd naar aanleiding van het volgen van deze minor en deze reis is de persoonlijke vraag wat ik wil bereiken wanneer ik aan de slag ga in een ontwikkelingsland? Doe ik dit vooral voor mezelf, voor mijn eigen ‘goede gevoel’ of wil ik me hierbij openstellen voor anderen? Daarnaast is het belangrijk om te kijken bij ontwikkelingssamenwerking, waar wil ik aan de slag gaan? Daarom hier een kort persoonlijk voorbeeld. Wellicht kennen jullie het begrip ‘weeshuistoerisme’ wat sinds een aantal jaar steeds vaker in het nieuws naar voren komt? Misschien heb jij net als ik vaak over het idee nagedacht om tijdens een vakantie voor enkele weken aan de slag te gaan in bijvoorbeeld een weeshuis of een kindertehuis, ik dacht daarmee een goed initiatief te nemen. Je zet je immers in voor een ander en probeert zo je steentje bij te dragen. Maar na het volgen van deze minor is mijn visie hierop veranderd.”

,,Wat ik vooral heb geleerd naar aanleiding van het volgen van deze minor en deze reis is de persoonlijke vraag wat wil ik bereiken wanneer ik aan de slag ga in een ontwikkelingsland. Doe ik dit vooral voor mezelf, voor mijn eigen ‘goede gevoel’ of wil ik me hierbij openstellen voor anderen?”

,,Kinderen die in deze huizen wonen komen steeds in aanraking met nieuwe vrijwilligers, bouwen steeds weer een band met deze mensen op, maar deze band wordt binnen de kortste tijd alweer verbroken. Dit zorgt ervoor dat veel van deze kinderen te maken krijgen met hechtingsstoornissen, die hen in een kwetsbare positie kan brengen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan misbruik, uitbuiting etc. Punten waar ik zelf erg van schrok! Gelukkig zijn er genoeg andere manieren om binnen dit soort projecten je steentje bij te dragen, denk bijvoorbeeld aan de slag gaan binnen de administratie of in de keuken van de organisatie. Hierdoor maak jij het mogelijk dat vaste lokale vrijwilligers alle aandacht kunnen geven aan de kinderen en behoudt je naast een zo goed mogelijk ritme voor de kinderen, de mogelijkheid van  werkgelegenheid voor de lokale bevolking.”

,,Ik hoop dat dit voorbeeld jouw (net als mij) dieper laat nadenken over ontwikkelingssamenwerking. En mocht je zelf dit soort vrijwilligerswerk hebben gedaan, voel je dan vooral niet gekwetst door mijn opmerking. Ik wil je namelijk vooral laten nadenken dat ontwikkelingswerk dieper gaat dan je denkt en dat nieuwe inzichten je visie kan laten veranderen!” 

Wat zou je meegeven aan meiden die ook een reis willen maken naar een land als Afrika?

,,Het belangrijkste wat je jezelf af moet vragen wanneer je naar Afrika wilt gaan is, met welk doel wil ik hierheen gaan? Wil ik hier dingen veranderen, heb ik echt wat toe te voegen aan de maatschappij daar? Of neem ik juist werkgelegenheid en mogelijkheden weg, die de bevolking ook zelf had kunnen doen? Wanneer je daar aan de slag wilt gaan binnen een andere cultuur, is het bovendien belangrijk om een lerende houding aan te nemen richting de bevolking en naast elkaar te gaan staan als gelijke. In plaats van opnieuw de scheiding te leggen tussen jouw als ‘rijke westerling’ en de andere cultuur.”

,,Wanneer je op deze manier aan de slag gaat binnen een andere cultuur, zul je merken dat lokale bevolking je op zal nemen in hun leven en dat je met deze coachende houding mogelijkheden krijgt om een ‘ontwikkelingsproject’ te laten slagen. Daarnaast is een periode in een Afrikaanse cultuur en zijn prachtige cultuur een ontzettend gave ervaring, het geeft je nieuwe inzichten en draagt bij aan de groei van je persoonlijkheid! Dus mocht je ooit deze kans krijgen? Pak deze dan zeker met beide handen aan!”