ONS SPREKEN EN ONS ZWIJGEN

“Jou aankijken, dat betekent dat ik honderden indrukken tegelijk binnenkrijg. Dat is zo vermoeiend dat ik mijn hoofd liever wegdraai”. –Uitspraak van een dertienjarige autist, opgetekend door Michel Lemay, kinderpsychiater.

In het boek ‘ons zwijgen en ons spreken’ geeft de schrijver een inkijkje in de psychiatrische instelling in Parijs in de jaren ’60 van de vorige eeuw. In het boek wordt beschreven hoe in een Parijse kliniek twee meisjes een nauwe  vriendschap sluiten die diepe sporen trekt. Boven de meeste hoofdstukken staan citaten van psychiaters en psychologen die een diepe indruk kunnen achterlaten bij de lezers van het boek. Want wat als iemand aankijken betekent dat je honderd indrukken tegelijk binnenkrijgt en je dus liever je hoofd wegdraait? 

We spoelen terug naar Parijs 1956.Anne is een levenslustige en vrolijk jonge vrouw van ongeveer 18 jaar die haar laatste jaar op school verknald heeft, ze is gezakt voor haar examens en heeft door haar wilde uitgaansleven een spoor achtergelaten in haar oude woonplaats; een dorpje op het platteland.  Anne krijgt, dankzij haar oom, een baantje in de psychiatrische instelling waar hij directeur is. Binnen de muren van deze kliniek ontstaat een bijzondere vriendschap tussen Béatrice, een 13-jarig meisje met anorexia en Anne. Samen bekommeren ze zich om de kleine Chiel, die vanwege zijn onaangepaste gedrag in de kliniek is opgenomen. In de wandelgangen wordt hij ‘de idioot’ genoemd. Chiel is vaak onberekenbaar, kan niet praten, heeft last van driftbuien en als de verpleegsters hem moeten verzorgen is zijn geschreeuw door de hele kliniek te horen. 

Na verloop van tijd ontdekken Anne en Béatrice een manier om contact met Chiel te krijgen. Samen gaan ze op onderzoek uit als Chiel één van zijn vele wandelingen door de tuin van de kliniek maakt. Ze ontdekken dat de tuinman door zijn ongemanierde gedrag iets wakker maakt in Chiel, wat voor andere mensen onmogelijk lijkt te zijn. Anne schrijft hierover in de geheime briefwisseling met Lizzy, die op haar beurt op onderzoekt welk stoornis er bij Chiels gedrag hoort. Daarop gaat Anne op onderzoek uit in de bibliotheek van het personeel van de kliniek en ontdekt waardevolle details over het gedrag van Chiel. Ook Béatrice schrijft over de bevindingen rondom Chiel in haar ‘geheime’ dagboek. Ze houden elkaar tijdens wandelingen in het park op de hoogte en bespioneren Chiel en de tuinman als ze samen aan het werk zijn. Het lijkt erop dat ze op een doorbraak stuiten. Chiel stoot, tijdens één van zijn contactmomenten met de ongemanierde tuinman klanken uit die lijken op de woorden ‘tuin’ en ‘hark’. Anne deelt dit met haar oom maar het lijkt erop dat hier niets mee gedaan kan worden. Dan stopt ineens de briefwisseling van Anne en het dagboek van Béatrice.

Jaren later ontdekt psychologiestudent Sophie het dagboek van Béatrice. Samen met de broers Gabriël en Mathieu verdiept ze zich in de geschiedenis van de kliniek en ze komen voor verrassende ontdekkingen te staan. Waarom stopt Béatrice’ dagboek abrupt als ze veertien is? Sophie gaat op onderzoek uit en komt erachter dat het einde van dit dagboek het succesvolle begin vormt van de carrière van Anne in de geestelijke gezondheidszorg. 

Door het lezen van dit boek kom je erachter hoe waardevol de geestelijke gezondheidszorg is. In dit boek lees je het begin van de psychiatrie in Parijs en de onderzoeken die gedaan zijn om te komen tot de kennis die we nu hebben. Tegelijkertijd is het belangrijk om blijvend onderzoek te doen zodat meiden als Béatrice en jongens zoals Chiel weer hoop mogen ervaren aan het eind van een donkere tunnel. 

Hier is meer informatie te vinden over Ons zwijgen en ons spreken.