Relaties zijn universeel, maar de zienswijze op deze onderlinge verbindingen kunnen fors verschillen. Dat ervaarde ook Sofieke van Olst, toen ze met haar man en vier zoons in Ecuador woonde, om een kerkelijke gemeente op te bouwen in een sloppenwijk. ,,Bij ons in Nederland is het ‘ik’ veel belangrijker, maar daar zijn de mensen meer gericht op het ‘wij’.’’ De ervaringen die ze opdeed, zet ze in bij de Vluchtheuvel, waar ze werkzaam is als psychosociaal hulpverlener en EFT-therapeut. De Emotionally Focused Therapy (zie kader) staat stil bij waar het echt om draait in relaties: hechting.

Hoe ben je meer te weten gekomen over EFT?

,,Elk mens heeft behoefte aan relaties om zich heen. Een vrijgezelle vriendin vertelde me meer over EFT. Ook voor mensen die geen relatie hebben, is gehoord worden en erkenning krijgen van groot belang. Toen ik me ging verdiepen in EFT, kwam ik tot het besef dat deze vorm van therapie woorden geeft aan waar het om gaat in relaties. Elk mens heeft de behoefte om zich geaccepteerd te weten, dat de ander er voor je is en dat je daarvan op aan kan. Aan de hand van EFT bieden we bij de Vluchtheuvel een cursus aan, die stellen helpt om inzicht en wederzijds begrip te krijgen.’’

Emotionally Focused Therapy (EFT-therapie)

De Canadese Sue Johnson heeft jarenlang onderzoek gedaan naar relaties. Haar inzichten bracht ze bij elkaar in de Emotionally Focused Therapy (EFT). Deze therapie sluit aan bij de Bijbelse visie: een levenslange verbinding aangaan met je man of vrouw is het beste wat je elkaar kunt geven. We beloven elkaar trouw, tot de dood ons scheidt, ook als het moeilijk is. Naar de hoge roeping uit Efeze 5 van Christus en Zijn gemeente, zijn we op zoek naar eenheid en verbinding, precies waar de EFT op wetenschappelijke gronden aan werkt, op basis van de hechtingstheorie. Aan de hand van de inzichten die Sofieke opdeed over dit thema, schreef ze het boek ‘Veilig bij jou’.

Je schreef ook een boek over EFT. Met de titel: ‘Veilig bij jou’. Wat is het doel van het boek?

,,Het is mijn doel om woorden te geven aan zaken die er spelen. Het is zo herkenbaar dat je in patronen verzeild kan raken met elkaar, waar je maar niet uit lijkt te komen. Door in te zoomen op emoties en daar taal aan te geven, gaan mensen elkaar begrijpen. Dit stimuleert een gevoel van veiligheid, want het vraagt wat van een mens om emotioneel naakt te zijn. Dan geef je de ander de mogelijkheid om je te raken. In een relatie kan je naar de ander wijzen, maar daarmee kom je niet verder. De verantwoordelijkheid ligt bij het uitdrukken van jezelf, maar ook om verantwoordelijkheid te nemen om open te zijn over pijnplekken in je leven.’’

Welke invloed heeft een verstoord hechtingspatroon op een relatie?

,,De eerste relaties die je opgedaan hebt in het leven, vormen de blauwdruk voor de verdere relaties die je aangaat. Als je onveilig gehecht bent, betekent het niet dat de blauwdruk niet meer overgeschreven kan worden. In zekere zin is het huwelijk hoopvol, omdat het de plek kan zijn waar juist wel veiligheid kan zijn, waar heling kan zijn. Daarvoor is het belangrijk dat je weet wie je bent en wat je van elkaar nodig hebt. Soms is het nodig om samen hulp te zoeken. Deze theorie is gericht op een gelijkwaardige relatie, want iedereen heeft pijnplekken waar de ander op duwt. Als je een hechte relatie aangaat, kom je dichterbij de pijnplekken van de ander en jezelf. Dichtbij elkaar komen brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Het is belangrijk om juist in de verbinding te blijven als een pijnplek aangeraakt wordt, in plaats van te reageren vanuit een reflex.’’

Dichtbij elkaar komen brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee

Er zijn ook huwelijken waarin één van de partners een persoonlijkheidsstoornis heeft.

,,Wat je ook hebt of hoe je ook in elkaar steekt, iedereen kan leren om zich uit te spreken. Hier zou ik voorzichtig willen zijn, want er wordt veel geleden binnen huwelijken. Maar juist dan is het van belang om te beseffen dat je allebei je reflexen hebt, die iets oproepen bij de ander. Wat je ook hebt of hoe je ook in elkaar steekt, iedereen kan leren om zich uit te spreken. Het is dus belangrijk om jezelf en je zwakke plekken te leren kennen. Misschien kan je man of vrouw je behoeften niet vervullen, maar is er wel een ander plek hiervoor te vinden.. Volgens deze theorie zijn onze hechtingsangsten te onderscheiden in twee categorieën: ‘Ik blijf eenzaam en alleen achter’ of ‘Ik ben de moeite niet waard’. Elk mens heeft één van deze angsten het meeste in zich. Angsten zijn niet altijd op te lossen, maar je kan er wel voor zorgen door ontferming.”

In het boek staat dat het Hebreeuwse woord voor genade, cheen, ‘zich neigen’ of ‘toeneigen’ betekent. Wat leren we van genade in het huwelijk?

,,Genade heeft twee betekenissen, wat in de Engelse taal duidelijk naar voren komt. ‘Mercy’ staat voor dat wat je niet krijgt, maar wat je welhebt verdiend. Je hebt namelijk straf verdiend, maar het wordt kwijtgescholden. ‘Grace’ staat voor wél krijgen wat je niet verdiend hebt. Dit vind ik een heel belangrijke houding als het gaat om relaties; acceptatie. Ook als je fouten maakt, blijf je goed genoeg voor de ander. Bij vrouwen zie ik dat ze er moeite mee hebben om deze houding aan te nemen. Mannen voelen de verwachting die vrouwen hen opleggen, waaraan ze niet denken te kunnen voldoen. Dat is geen genadige houding. Hoe we ons uiten naar de ander, heeft te maken met onze eigen hechtingskwetsuur. Soms zeggen vrouwen dat mannen hun gevoelens niet kunnen uiten. Is dat echt zo of voelt de man geen acceptatie en ruimte voor zijn gevoelens? Door tijd voor elkaar te nemen kan je hier ruimte voor creëren. Mannen zijn over het algemeen doelgericht ingesteld, waar bij vrouwen de nadruk op relaties ligt. Hiermee kan je rekening houden door een gesprek over gevoel af te bakenen.’’

Wat is de verbinding tussen hechting en ons geloofsleven?

,,Naast de liefdesrelatie heeft de mens nog veel meer relaties waarin hechting een rol speelt. Je hechtingsstijl bepaalt hoe je in relatie staat tot God. Twee derde van de mensen is veilig gehecht, een derde van de mensen is onveilig gehecht. Binnen de onveilig gehechte mensen zijn er ook weer categorieën. Een angstige hechting uit zich in de ander claimen, vanuit de huiver om afgewezen te worden. De ander ruimte geven is dan heel lastig. De HEERE kan voor deze groep mensen heel dichtbij voelen, maar de heiligheid van God kan dan als lastig ervaren worden. Als je vermijdend gehecht bent, zal je niet snel om hulp vragen. Jezelf overgeven is dan ook lastig, ook op het gebied van geloof. Voor de mensen die ambivalent gehecht zijn, is hun hechting een belemmering in het geloof. Zij stellen zichzelf de vraag of ze het wel waard zijn om Gods genade te ontvangen.’’

Het boek dat Sofieke geschreven heeft, kan je winnen! Wil je kans maken? Stuur dan voor 14 december een mail naar contactfleurrijk@gmail.com om kans te maken.