BIJ ONS IN DE BIBLEBELT

,,Ze zingen op hele noten. Daarom duurt een dienst ook twee uur. Het enige leuke in de kerk is zingen. Maar dan moet je wel gezangen zingen.” Achter de brillenglazen van de man zie ik een spottende blik in zijn ogen. Met gespitste oren hoor ik aan wat de bezoekers van de tentoonstelling met elkaar delen.

Je hebt er ook vast iets van voorbij zien komen. De tentoonstelling over refo’s in Utrecht. Toen het Algemeen Dagblad er zaterdag een groot artikel aan wijdde, besloot ik dat het deze week hoog tijd was om de tentoonstelling te gaan bezoeken. Samen met meneer vertrok ik op de fiets. Inclusief een tussenstop om onze klaargemaakte lunch te nuttigen, begon ons dagje museum door en door kneuterig. Na even zoeken ploften we op de tribune van de lezing van Ernst van den Hemel. Even voor de beeldvorming: Ernst is religie- en literatuurwetenschapper. Hoewel hij zei ‘uit een rood nest’ te komen, lijkt de reformatie zijn interesse te hebben. Zo promoveerde hij met een proefschrift over Calvijn en bezocht hij een debat van de SGP Jongeren. Hoewel Ernst zijn best deed om zo objectief mogelijk te blijven, sijpelde zijn mening nog weleens tussen de standpunten door. Ook vroeg ik me af welke boodschap hij over wilde brengen toen hij een foto van het Calvijn College in Goes toonde, waarmee hij duidelijk maakte dat er korte rokjes gedragen worden. Ook sprak hij over de invloed van het calvinisme op onze cultuur en het boemerangeffect wanneer je bepaalde groepen uitsluit. Want wanneer je moslims verbiedt om eigen scholen te hebben, snijd je dan ook niet in je eigen vingers wanneer het gaat over recht op Bijbels onderwijs? Het sterkste van de lezing vond ik het einde. ,, De Biblebelt is niet conventioneel, zonder individuen. Je moet naar mensen zelf gaan luisteren in plaats van ruimte geven aan angstbeelden en vooroordelen.”

KERKDOOLHOF

Na de lezing waren we helemaal nieuwsgierig geworden naar de tentoonstelling. Tanja Kootte verwoorde tegen NOS: ”Van gereformeerden hebben we vaak het beeld dat het sombere, ernstige en in het zwart geklede mensen zijn. De uitdaging was daarom juist om een lichte, zelfs vrolijke zomertentoonstelling te maken.” Waar we eerst een wetenschapper hoorde die zelf niet in de reformatorische wereld verkeert, zagen we nu werk van fotografen die uit de reformatorische hoek komen. Zo zag ik beeld van Sjaak Verboom, wiens naam vaak onder het beeld in het Reformatorisch Dagblad te vinden is. Even voelde ik een vertrouwd gevoel.

Hoewel dit voor de omstanders al ingewikkeld moet overkomen, was dit voor mij als ”refomeisje” ook ingewikkeld om naar te kijken.

Op een muur prijkte een tijdlijn met alle afscheidingen, kerknamen en jaartallen. Hoewel dit voor de omstanders al ingewikkeld moet overkomen, was dit voor mij als ”refomeisje” ook ingewikkeld om naar te kijken. Waar is het fout gegaan, waarom hebben we zoveel hokjes gemaakt in een kerk die ooit een was? Tegelijk word ik overspoeld met dankbaarheid. We hebben ruimte in Nederland om naar de kerk te gaan, in alle vrijheid!

OP HELE NOTEN

Wanneer we een hoek omlopen, lijkt het alsof we een stukje kerk binnentreden. Er hangt een psalmbord, er klinken psalmen op hele noten en er zijn beelden van grote kerken te bekijken. Ik hoor een vrouw zeggen: ,, Daar hangt zeker een koptelefoon? Vast weer een donderpreek.” Hoewel ik meestal het idee heb dat er luis in collectieve koptelefoons huist, besluit ik toch een exemplaar op te zetten. Er zweeft een zangerig geluid van een dominee door mijn oren.

Wanneer we doorlopen, arriveren we in een ruimte waar video centraal staat. Er zijn wat reformatorische mensen gevraagd naar hun mening over bepaalde onderwerpen, zoals het huwelijk of kledingkeuze. Over dit aspect van de tentoonstelling ben ik enorm positief. Hier werd er een geluid gegeven, kregen de mensen een gezicht. Alleen foto’s van hoeden, rokken of zwarte pakken doet zo tekort aan wat er allemaal schuilgaat achter de Biblebelt.

ZWART-WIT DENKERS

Een lezeres stuurde me dat haar opviel dat veel foto’s niet meer recent waren. Wat ons het meest opviel, waren wel de bezoekers van de tentoonstelling. Toen Aart een dominee die hij kent aanwees op een foto, gaf dit een bijzondere blik bij een voorbijganger. Met fronsende wenkbrauwen sloeg ze een blik op mijn jurk tijdens het voorbijlopen. De oprechte interesse die je in de meeste musea voelt, werd tijdens deze tentoonstelling soms vervangen door spot of bevooroordeelde geluiden. De reformatorische wereld is niet te vangen door een rij met foto’s, fragmenten van een documentaire of door het tonen van megakerken. Hebben wij Nederlanders, reformatorisch of juist niet, geen te zwart-wit beeld van de wereld om ons heen?

Bij ons in de Biblebelt is te bezoeken tot 22 september te Museum Catharijneconvent in Utrecht. Ook zijn er onder andere lezingen te horen met Jan Siebelink en Franca Treur.