LOSLATEN WAT JE NIET VAST KAN HOUDEN
‘Geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen. Geef me de wijsheid om te accepteren wat ik niet kan veranderen.’ Waar Franciscus van Assisi bekend is door het Gebed om Kalmte dat hij schreef, hadden zijn woorden ook prima aangehaald kunnen worden in de veldgids die voor mij ligt. (Het Handboekje van Epictetus werd overigens door christenen in de Middelleeuwen vertaald en bewerkt zodat het gebruikt kon worden voor spirituele oefeningen in de kloosters.) Wat maakt dat het Stoïcijnisme in deze tijd ook zijn weerklank vindt? De man met de fascinerende naam Massimo Pigliucci heeft het zakboekje van de filosoof Epictetus herverteld voor het moderne leven. In de veldgids geeft hij lessen mee die alles te maken hebben met loslaten.
In het Stoïcijnisme ligt de nadruk op interne en externe factoren; wat wel in onze macht ligt en wat niet in onze macht ligt. ‘Wel in onze macht liggen overtuigingen, impulsen, ons streven, ons vermijden, in één woord alles wat tot onze taken behoort; niet in onze macht liggen ons lichaam, bezit, reputatie, ambten, in één woord alles wat niet tot onze taken behoort.’ Hierdoor valt er een ander licht op de zaken waar we ons soms zo druk over kunnen maken. ‘In de eerste plaats moet je aandacht gericht zijn op je oordelen, je beslissingen en je inspanningen, dat wil zeggen alles wat echt aan jou is. Ten tweede moet je houding tegenover externe zaken- dus al het andere – die van een boogschutter zijn: hoewel het je streven is het doel te raken, moet je jezelf voorhouden dat als de pijl eenmaal je boog verlaat, de koers ervan altijd veranderd kan worden door een plotselinge windvlaag, of het doel zelf hem door een onvoorziene beweging kan ontwijken.’ Het gaat er dus niet altijd om dat je het doel raakt, maar dat je het best mogelijke schot aflevert.
Het gaat er dus niet altijd om dat je het doel raakt, maar dat je het best mogelijke schot aflevert.
De Stoïcijn relativeert eindeloos. Maakt iemand een nare opmerking naar je? Het is aan jou om het te beoordelen als een belediging of er boos van te worden. De woorden vormen pas een belediging wanneer jij dat zo opvat. Zit je aan een gezellig diner en gaat de schaal aan je voorbij? Reik er niet gretig naar, en erger je niet. In plaats daarvan kan je de tijd nemen voor een gesprek met de mensen naast je. En zit je met een probleem? Spiegel de adviezen die jij een ander geeft eens op het probleem waar je nu zelf tegenaan loopt. Begin maar met accepteren, relativeren is aan te leren.
Misschien glans je net zo stralend als de nieuwe auto waar je in rijdt. Wat betreft bezit komt het morele kompas van de Stoïcijn naar voren, wat wordt gevormd door praktische wijsheid, moed, rechtvaardigheid en matigheid. ‘Beroem jezelf niet op dingen die eigenlijk niet aan jou toebehoren. Heb je een mooie auto? De verdienste gaat naar de ingenieurs die hem hebben bedacht. Heb je een mooi huis? De verdienste gaat naar de architecten die het hebben ontworpen. Als je zegt: Kijk eens wat een mooie auto ik heb, dan strijk je de eer op voor iets wat je toevallig bezit, en bepaald niet voor iets wat je een beter mens maakt.’ Deze les doet me denken aan het volk van Israël, dat druk bezig was met de bouw van de tabernakel. De vaklieden die de HEERE wijsheid in hun hart gegeven had, werden opgeroepen om te helpen aan de bouw. We mogen God danken voor de knappe ingenieur, de precieze edelsmid van onze sieraden, de hovenier van onze tuin of de bakker van ons brood. Hij gaf hen precies wat ze nodig hadden om de taak uit te kunnen voeren die Hij in hun hart legde. En wat je nog meer toebehoort? Het juist gebruiken van de spullen die je hebt ontvangen. Of dat nu is door een barbecue in je gemaaide tuin of het uitlenen van een mooie jurk, je spullen zijn meer waard dan je denkt.
Benieuwd naar De stoïcijnse gids voor geluk? Neem dan hier een kijkje.
TEKST HANNA KATER // BEELD ROZEMARIJN KUNST
