TOT IN DE PUNTJES
Eeuwen geleden was er een bibliothecaris genaamd Aristophanes van Byzantium. Deze man met zijn imposante naam ontwikkelde een beperkt leestekensysteem voor het Grieks. Vandaag de dag vormt dit de basis van onze leestekens.
In het ludieke boek Tot in de puntjes weet auteur Miet Ooms de lezer maar liefst 215 pagina’s mee te nemen in de wereld van de leestekens. Saai? Allesbehalve. Let maar eens op hoe ze de komma introduceert: ”We komen nu bij een van de elegantere leden van de familie Leesteken: de komma. Tijdens het lezen blijft ons oog automatisch even haken bij dit schattige krulletje.” Naast haar vermakelijke schrijfstijl geeft Miet handige weetjes over de leestekens. Dit onderstreept ze door voorbeelden te beschrijven en versjes te delen.
Als u geletterd bent, en geen barbaarse heiden
En dus niet onbeheerst maar netjes en bedaard
Dan zult u steeds een zinsdeel van een ander scheiden
Niet met een bijl maar met een komma, uiteraard
Ja, bij exceptie mag het met een ander teken
Puntkomma en gedachtestreep zijn hier veel waard
Voor wie verantwoord de conventie wil doorbreken
Als u dat kunt, bent u stilistisch fijnbesnaard
Fragment uit ‘Komma’ van Drs. P.
Misverstand
Misverstanden worden ontmaskert. De puntkomma wordt bijvoorbeeld vaak verward met de dubbele punt. Dat komt omdat de puntkomma twee verwante gedachten aan elkaar verbindt. ”Hierdoor betreedt hij het terrein van de dubbele punt”, zo schrijft Miet. Haar tip is om je tijdens het schrijven af te vragen welke relatie de twee zinnen hebben die je aan elkaar wilt hangen. Geeft de tweede zin meer uitleg over de eerste zin? Dan komt de dubbele punt om de hoek.
Kabaal!!
Het uitroepteken is ook wel de ‘selfie onder de leestekens’. ”Het zuigt alle aandacht naar zich toe.” Volgens Miet is het hoog tijd om het ijdele gebruik van dit leesteken een halt toe te roepen. ,,Hoe meer uitroeptekens we gebruiken, hoe minder indruk onze boodschap maakt.”
De dubbele punt is een geliefd leesteken. ”Het leidt ons binnen in een wereld van informatie die tot op dat moment voor ons verborgen bleef.” Dit leesteken geeft de verklaring die we nu net nodig hadden. Om te onthouden: na elk leesteken volgt een spatie.
Ten slotte het aanhalingsteken, ook wel ‘de kameleon van de leestekens’ genoemd. Dit leesteken komt nooit alleen, er is altijd een beginner en een afsluiter. En hij kent een garderobe aan verschijningsvormen volgens Miet. ”Aanhalingstekens presenteren iemands exacte woorden zoals ze oorspronkelijk werden uitgesproken of gegeven.” Voorgaande zin neem ik letterlijk over uit het boek, vergezeld door aanhalingstekens. Langere citaten krijgen geen aanhalingstekens, maar een speciale opmaak. Een voorbeeld hiervan is het gedicht van Drs. P. Titels, namen van rubrieken, motto’s en lijfspreuken krijgen ook aanhalingstekens in een zin. Of je dubbele of enkele aanhalingstekens gebruikt, ligt aan je eigen voorkeur. Kranten hebben vaak een huisstijl waar ze zich aan houden, maar dit is niet zozeer gebonden aan regels. Voor ironie, onbekende woorden of zelfverzonnen woorden worden meestal enkele aanhalingstekens gebruikt.
Ze dacht nooit een boek te schrijven over leestekens, maar hij is er gekomen. Niet oerdegelijk, zoals de meeste. Wel grappig en leerzaam. Ben je benieuwd? Hier kan je meer informatie vinden over Tot in de puntjes.
