HET WATER BEWAART ONS
Iedereen houdt elkaar in de gaten. Wanneer je arriveert op het eiland, moet wel even uitgelegd worden wat je er te zoeken hebt. Een beklemmende cultuur en onderhuidse dreiging. De roman ‘Het water bewaart ons’ heeft alles in zich voor een meeslepend verhaal.
Elsa komt eigenlijk van buiten het eiland, maar haar liefde voor Age bracht haar naar Schokland. Dit eiland is inmiddels een polder, maar in de roman komt er nog een boot aan te pas om het te bereiken. Het stel komt een lifter tegen, die ze besluiten mee te nemen. Niet uit medelijden, maar vanuit Elsa een hunkering naar verzet. Het is een blonde jongeman, die vertelt dat hij uit Denemarken komt en Kasper heet. Wie hij vertelt te zijn, blijkt echter niet te kloppen.
Op zijn boot ontvangt Age toeristen, die een rondleiding op het terrein krijgen. Hij koestert duistere gedachten over deze mensen. Als kind was hij soms bang dat hij een psychopaat zou zijn. De beschrijving van zijn gedachten maakt dat deze roman soms aanvoelt als een psychologische thriller. ”De kindmensen kwamen vandaag een injectie authenticiteit halen, ze wilden zich vergapen aan echte mensen, tradities en historie.” Wanneer de boot kapot gaat en de toeristen een nachtje over moeten blijven op het eiland, is de lol van het uitje snel verdwenen. ”De ervaring werd ze te authentiek.”
”Het eiland leefde vanuit de antwoorden, de vragen waren overbodig.” De bewoners van Schokland zijn ingetogen, gelovig en hebben een groot plichtsbesef. Daarnaast houden ze elkaar goed in de gaten. Dat Kasper logeert bij Age en Elsa, is dan ook snel bekend bij alle bewoners van het eiland. De sfeer op het eiland is beklemmend, maar de relatie tussen Age en Elsa bij tijden ook. ”Het was stil in de auto. Ze was er nooit aan gewend geraakt dat Age tijdens het rijden soms wel een uur niets kon zeggen. Thuis vond ze dat niet zo’n probleem, dan gingen ze allebei hun eigen gang, maar in de auto viel de stilte haar zwaar, alsof hij niet erkende dat zij er ook was, terwijl zij voortdurend bleef denken: we zitten hier samen, we moeten het met elkaar doen.” Er worden grote vragen gesteld in de roman. Zo staat Age bij een vissersmonument. ”Bekeek de lange lijst met namen van mannen die waren verdwenen op zee. Verzwolgen helden. Allen van onbesproken gedrag. Het water waste al je zonden weg. Hoeveel namen kon je afstrepen als alle verzwegen gebreken en misstappen werden geopenbaard, als de misbruikers, de vrouwenmeppers, de oplichters, de dieven, alcoholisten en de sadisten een turfje kregen achter hun naam?”
Dat de auteur Haro Kraak, socioloog is, komt duidelijk naar voren. Op een indringende manier brengt hij naar voren wat de invloed van een beklemmende cultuur kan zijn. Macht brengt verantwoordelijkheid met zich mee. In het verhaal wordt geschetst wat er kan gebeuren als macht op een verkeerde manier gebruikt wordt. Age groeide bijvoorbeeld op met een autoritaire vader, dit heeft een grote invloed op zijn leven gehad. Of ik het boek zou aanraden, vind ik een moeilijke vraag. Aan de ene kant werd ik als lezer meegezogen in dit beklemmende verhaal, wat me heeft laten zien wat de duistere kant van macht is wanneer het op een verkeerde manier gebruikt wordt. Of wat vreemde kronkels een cultuur kan krijgen wanneer er sprake is van isolatie of polarisatie. Sommige passages doen wat ordinair aan, daarnaast is het taalgebruik grof op meerdere plekken. Dit vind ik erg jammer, het doet eerder afbreuk aan het verhaal dan dat het versterkt.
