EEN ODE AAN DE OUDSTE KEUKEN TER WERELD

‘Voor- en nagerechten kenden wij niet. De pannen kwamen gewoon op tafel en je schepte op totdat je uitgegeten was. Mijn moeder liet overigens nooit na je aan te moedigen nog wat meer te nemen. ‘Agoeloe! Agoeloe!’ zei ze dan, ofwel: ‘Eet! Eet!” Een goed gevulde voorraadkast, dat is wat Matay de Mayee het gevoel van ‘thuis’ geeft. In het kookboek ‘Haniyé’ heeft hij gerechten van zijn moeder vastgelegd, omgeven met prachtige verhalen en beelden uit de Aramese cultuur.

Word je ook nieuwsgierig als je de naam van het kookboek leest? Haniyé staat namelijk voor ‘eet smakelijk’ in het Aramees. Er komen niet alleen recepten voorbij die voor mij nieuw waren, maar ook de cultuur van de Suryoye wordt op een indrukwekkende manier beschreven. Deze bevolkingsgroep staat ook wel bekend als Assyriërs of Arameërs; veelal vervolgd als christelijke minderheid in het Midden-Oosten. Verspreid over de hele wereld spreken zij het Aramese dialect, de taal die Jezus ook sprak. De rijke cultuur van de Arameeërs kenmerkt zich door zijn culinaire tradities en grote, hechte families. Het is ook een vol met een tragedisch verleden. Tijdens de Armeense genocide van 1915 zijn er anderhalf miljoen christelijke Armeniërs vermoord, waaronder meer dan 300.000 Suryoye slachtoffer waren.

Moge je tafel altijd gevuld zijn

In het boek staat de moeder van Matay de Mayee centraal. Toen ze eind jaren zestig een nieuw leven begon in Nederland, raakte ze haar eigen cultuur en gewoonten niet kwijt. Zo spreekt het hele gezin vloeiend Surayt, een dialect van het Aramees, wordt er tijdens Kerst en Pasen gezamenlijk ontbeten en veelvuldig genoten van de traditionele gerechten die moeder maakt. Tijdens het eten worden herinneringen opgehaald, vooral aan het thuisland van de Soryoye. Na de maaltijd bedankte de gast met de woorden ‘sufra dayme’, dat betekent: moge je tafel altijd gevuld zijn. Een zoektocht naar een restaurant in Nederland waar Suryoyo wordt gekookt, bracht Matay tot de conclusie dat deze niet bestaat in ons land. Zelf is Matay ook culinair georiënteerd; zo opende hij drie jaar geleden een Bed and Breakfast in Amsterdam dat hij onder andere inzet voor culinaire evenementen.

Gehakt bij het ontbijt

In de Suryoye keuken is een uitgebreide warme lunch de belangrijkste maaltijd, terwijl in de ochtend en de avond juist gekozen wordt voor een lichte maaltijd. Tijdens elk van deze momenten wordt er knapperig zelfgebakken brood geserveerd. Oorspronkelijk wordt er gekookt op een open vuur tussen twee stenen. Het smaakpalet kenmerkt zicht door het gebruik van veel kruiden, specerijen, granen, groenten, peulvruchten en weinig vet. De meeste gebruikte vleessoorten zijn lam en kip, maar ook rund ontbreekt niet op het menu. Bij feestdagen horen specifieke gerechten. Tijdens een huwelijksfeest, hewolo, wordt er uitbundig gefeest en gegeten. Gasten kunnen dan genieten van speciale gerechten zoals dobo (lamsbout met knoflook) of fasuliye (wittebonenschotel). De dag na het huwelijk worden bruid en bruidegom ‘sabahiye’ genoemd. Traditiegetrouw krijgen zij bij het ontbijt samborakat; halvemaantjes van gevuld deeg. Hierin zit onder andere gehakt, kruiden en sambal.

Als je het boek openslaat, raak je niet uitgelezen over de rijke cultuur van de Suryoye. Als je op zoek bent naar een boek met eenvoudige en toegankelijke gerechten, dan zou ik voor een ander boek kiezen. Sta je open voor experimenteren in de keuken, naast verdieping in een rijke cultuur? Dan zou ik je dit boek van harte aanraden. Zelf vind ik het prachtig om te lezen wat de waarde van gastvrijheid is. Zo was de eerste plek aan tafel voor de gast, gevolgd door vader, de oudere en vervolgens de jongere kinderen. ‘Geen bakje, schaal of glas kwam leeg te staan, want mijn moeder hield nauwlettend in de gaten dat alles voortdurend werd bijgevuld. Gevolg was dat de gasten vaak eindeloos bleven en voor je het wist, stonden ze weer voor de deur. Die uiteraard, altijd weer openging.’

Hier kan je meer informatie vinden over het boek.